Hipospadyas Nedir?

Normalde erkek çocuklarının cinsel organı çepeçevre bir deri ile örtülüdür. Bazı erkek çocuklarında bu derinin organın alt kısmında oluşmadığı, adeta horoz ibiği gibi üst tarafta yer aldığı gözlenir. Sünnet derisinin bu hali dolayısıyla halk arasında bu duruma “yarım sünnet” denir. “Peygamber sünneti” diyenler de vardır ve sözcüğün saygın anlamı nedeniyle aileler bu durumu iyi bir şey zannederler.

Oysa bu çocuklarda tek sorun sünnet derisinin bu değişik yapısı değildir. Asıl sorun, her çocukta biraz farklı derecelerde olsa bile, idrar deliğinin organın en ucunda olması gerekirken organın alt yüzünde bir yerde olması, hatta çok ağır kusurlarda torbaya veya makatın önünde bir yere açılmasıdır. Bu çocukların cinsel organlarında, sertleşme esnasında daha çok fark edilen bir eğrilik de olur. En ağır anomalilerde dış görünüm bir kız çocuğunu andırır.

Hatalı delik cinsel organın uç kısmına ne kadar uzaksa anormallik de o kadar ağır demektir. Bazı anne ve babalar ise eğriliği en önce fark ederler.

Cerrahi tedavideki ana hedefler üç tanedir :

1. Eğriliği tamamen düzeltilmiş özellikle sertleşme olduğunda dik ( ileride cinsel ilişkiye müsait ) bir cinsel organ,
2. Cinsel organın ucundan karşıya işeyebilen bir çocuk (cinsel olarak aktif çağa gelindiğinde sperm de ileriye atılabilecek),

Normale en yakın bir dış görünüm.

Ameliyatlara başlandığında ilk iş olarak deri soyulduktan sonra organın içine serum verilerek “ suni sertleşme “ oluşturulur. Böylece eğriliğin derecesi saptanarak düzeltme yapılır.

İkinci sırada, eksik olan idrar borusunun organın baş kısmının ucuna kadar taşınacak şekilde tamamlanması vardır. Kusurlu delik uca ne kadar uzaksa bu işlem o kadar zorlu olur. Büyüten gözlükler, saç kılı kadar ince dikiş malzemesi kullanılır. Her iş böyle olsa da özellikle bu ameliyatlarda cerrahi beceri ve deneyim çok öne çıkar. İdrar borusunu uzatırken veya oluşturduktan sonra örtmek ve dikiş hattını sağlamlaştırmak için “sünnet derisi “ kullanılır. Bu nedenle bu çocukların önceden sünnet edilmemiş olması hayati bir konudur. Zaten ameliyat bittiğinde hasta sünnet olmuş olacaktır.

Ameliyatın bir sonraki aşamasında organın baş kısmı içinden yeni boru geçecek şekilde kapatılır ve idrar deliği uca taşınmış olur. En sonunda cilt kapatılır ve ameliyata son verilir.

Yeni yapılan idrar borusu ve deliğinin içine bir sonda (tüp) konulur ve ilk 7-10 gün boyunca idrarın bunun içinden akması sağlanır. Basınçla işeme esnasında henüz taze dikişlerin zarar görmesinden kaçınmak için bu yapılır. İşlemin sonunda aşırı şişme ve kanamayı önleyici basınçlı bir pansuman materyeli organa sarılır.

Ameliyat sonrası iki hafta kadar hızlı bir iyileşme dönemi sürer, ilk haftanın sonunda pansuman açılır ve genellikle sonda çıkarılır. On – onbeş gün sonrasından itibaren hasta normal aktivitelerine dönebilir.

Bazı ağır anomalilerde ameliyat en baştan birkaç seanslı olarak planlanır. Hipospadyas hastalarının ortalama ¾ ünde tek ameliyatla sonuç almak mümkündür. Kalanlarda bazen önceden planlı, bazen de  istem dışı olarak birden çok ameliyat gerekir. Yeni boru yapımında, hafif ve orta ağırlıktaki problemlerde penisin alt yüzündeki mukoza ve cilt kullanılır. Daha ağır problemleri olan hastalarda idrar tüpü için gene organın alt yüzdeki derisi, sünnet derisi veya ağız içi mukoza sıklıkla kullanılan materyellerdir.

Sünnet için ideal dönemler yeni doğan çağından 1,5 yaşa kadar ve 6 yaş sonrası dönemlerdir. 1,5 – 6 yaş arası psikolojik açıdan bazı sakıncaların olduğu dönemdir ve bu dönemde tıbbi zorunluluk yoksa sünnetten kaçınılmalıdır.

Bazı özel durumlarda yaşa bakılmaksızın sünnet yapılması gerekir:

• Doğuştan böbrek ve idrar yolları anormallikleri olan tüm çocuklarda erken sünnet gereklidir.

• Sünnet derisinin uç kısmı normal idrar akımına izin vermeyecek kadar dar olan çocuklarda bir an önce sünnet yapılmalıdır. Burada altı çizilmesi gereken konu, gerçekten idrarın çıkışına izin vermeyecek kadar darlık olmasıdır. Sünnet derisinin geri itilememesi durumu bundan farklı ve 5 yaşına kadar normal olan bir durumdur. Asla geri itilmesi için uğraşılmamalı, gereksiz masajlar uygulanmamalıdır. İdrar rahatça fışkırdığı sürece acil bir durum yoktur.
• Sık sık sünnet derisinde ve penisin baş kısmında iltihaplanmalar olan çocuklarda ve 5 yaşına geldikten sonra sünnet derisinin geriye itilemediği durumlarda da sünnet gereklidir. Burada da sık yapılan hatalı bir değerlendirme , sünnet derisinin altında biriken doğal salgı topaklarının iltihap olarak algılanmasıdır. Gerçek iltihaplanmalarda sünnet derisinde kızarıklık ve uçtan irin akıntısı olur ve acı dolayısıyla çocuklar idrar yapmak istemezler.
• Ayrıca sünnetin kesinlikle yapılmaması gereken bir durum da söz konusudur. Halk arasında ” yarım sünnet veya peygamber sünneti “ olarak bilinen, tıp dilinde ise adı ”  hipospadyas ” olan doğuştan anormallik varsa kesinlikle sünnet yapılmamalıdır. Çünkü bu çocuklarda sünnet derisi  6 ay- 1 yaş arasında yapılması gerekecek olan düzeltici ameliyatta kullanılır. Ayrıca kanama eğilimi oluşturan hastalıklarda ve bazı genel hastalık tablolarında ancak özel merkezlerde ve gerekli tüm tedbirler alınarak sünnet yapılmalıdır.

Aileler, endişeleri nedeniyle çocuklarının mümkün olduğunca geç ameliyat olmalarını tercih ederler. Bu elbette anlaşılır bir durumdur ancak hastalığın doğru zamanda tedavisinin önünde bir engeldir. Bazen de teşhis geç konur ve ameliyat için en ideal zaman kaçırılır. Oysa hipospadyas ameliyatları için en ideal zaman 6 aylıkken yapılmasıdır. Henüz emeklemeye bile başlamamış bu çocuklarda yapılan ameliyatların başarısında diğer yaşlara göre belirgin bir fark olmasa da, ameliyat sonrası bakımı daha büyük çocuklara göre çok daha kolaydır. Aileler ve çocuklar erken yapılan ameliyatlardan sonra fiziksel ve psikolojik olarak çok daha az yıpranırlar, iyileşme daha hızlı gerçekleşir. Ayrıca 2. veya 3. seanslar gerekirse bunlar da 1,5 yaşına kadar tamamlanmış olur. Erken ameliyat kadar, bu ameliyatı yapacak cerrahın sadece çocukları ameliyat eden ve bu işte deneyimli bir hekim olmasıdır. Tecrübeli ellerde genellikle tek ameliyatla netice almak, düzgün görünüm ve işlevli cinsel organlar elde etmek mümkündür.

Ağırlık derecesine göre bu ameliyatlar 1-3 saat arasında sürer. Ameliyat sonunda bölgesel uyuşturma da yapıldığı için ağrı sorunu olmaz. Ağızdan beslenme 3-4 saat sonra başladığında ağrı kesiciler ağızdan düzenli olarak verilmeye devam edilir. Sondanın ve organın çocuk tarafından ellenerek veya düşme sonucu örselenmesinden kaçınmak gereklidir. Bir gece hastanede kalınıp ertesi gün eve gidilir, pansuman ve ameliyat bölgesinin kontrolü için birkaç gün sonra kontrole gelinir. Arada görülmesi gereken durumlar olabilir.  Sonda çıkana kadar antibiyotik ve ağrı kesici şuruplara devam edilir, banyo yaptırılmaz. Ancak en geç 10 gün sonra sonda çıkarılır ve banyo serbest olur. Bu sürede çocukların hareketleri mümkün olduğunca kısıtlanır. Bunu 6-8 aylık bir bebekte yapmak çok kolaydır, yaş ilerledikçe zorlaşır. Sonda çıktıktan sonraki günlerde ameliyat başarısı anlaşılır. Komplikasyon geliştiyse ve yeni bir ameliyat gerekliyse genellikle bu işlem 6 ay bekledikten sonra yapılır.

Ancak şunu bilmek önemlidir: Bu ameliyatlar başarılı bir şekilde tamamlandığında hasta tamamen normal bir hayat sürer.